Vertrek naar Nederland

Vrijdag 23 oktober 2015 tot en met dinsdag 27 oktober 2015

We gaan al vroeg naar de luchthaven, vanwaar we met een directe vlucht in 10 uur naar Amsterdam vliegen. Mijn broer Jan en zijn vrouw Yvonne staan ons op de luchthaven op te wachten en, na een kleine 2 uurtjes in de auto, zijn we na een totale reistijd van ongeveer 24 uur in Kessel bij mijn moeder.

Mijn vader is woensdagmorgen om 8 uur samen met mijn moeder wakker geworden en hij wilde in verband met een lichte verkoudheid nog even blijven liggen. Wanneer mijn moeder een half uurtje later op de slaapkamer komt, is mijn vader overleden. Hij is 81 jaar geworden.

Alles voor het afscheid van pap is al in gang gezet door mijn broer, zus en de kleinkinderen. Zaterdag ’s avonds zijn we met de hele familie naar de opbaring in het mortuarium gegaan. Mijn vader lag mooi en vredig opgebaard en het deed me goed om hem nog voor de laatste maal te zien. Dinsdags wordt mijn vader gecremeerd nadat er in een volle kerk waardig afscheid genomen wordt door familie, vrienden en bekenden. Een prachtig, waardig en gepast afscheid van een bijzondere man. In de kerk heb ik tijdens de mis nog iets mogen zeggen en deze reden wil ik graag, in het Limburgs, in dit blog toevoegen.

Pap

We leave os eige leave maar dan is er det moment: du kries ein email met als ongerwerp: pap is gestorve.. opens steit dan dien leave stil..

Pap, de miens deh mich ut leave gegeave heet is neet mier. De einstige man deh dien ierste levensjoare nog wet. Eine groete, sterke man, leef, noeit streng, ierder nog bang om dich pien te doon.

Met pap mei met de Opel Blitz kole rondbringe. Pap pakt mekkelijk twiee zek van 50 kg op zien sjouwers, ARBO waas ein onbekend woord, hel werke waas normaal, nei ein plicht, hel werke toet ’s ovens laat. Toes komme onger de Tapioca of zwart van de olie van eine manke vrachtwage.

’s Zomers noa de Baggergate, ilk weekend. Met de speedboet toeren en waterskieen. Of allein luieren. Noa de speedboet kump de zeilboet en toen heet he mich aangestoke met ut zeilvirus.

Zoatterdich oavend vaste prik, dansen met mam. Mam die as un lappepop meigeslingerd wirt door miene sterke vader, ut sporthimd onger ‘t zweit.

Pap in de VUT: ich hub ADV en vroag pap of de mich effe kin helpe in de tuin: mot der ierst in de agenda kieken of dit wel pas: de agenda steit vol met vriewilligerswerk. Pap in zien element: miense helpe.

Auch maakt der tiet vrie om met mam en de caravan door gans Frankriek en Spanje te banjeren. Wekelang, heerlijk vongs ze det.

Tot det de tied kump det det allemoal neet mier geit en des ze zelf hulp nuedig hees. Van groete sterke man, rots in de branding toet hulpbehoevende miens, det waas niks veur dich. Doe waars neet mier in dien element, aafschiet nemen van alle dinge dies ze neet mier kos waas hiel erg moeilijk veur dich.

En dan kump de daag det dich dien rus gegund wirt: aafgelaupe woensdig mog ze verder sloape…

Pap bedank veur alles en ich bun trots des du de man waars wo ich “pap” tege mog zeggen!

Loud

Martin van Kessel
Geboren 12 juli 1935


Lagere school ~ 1942

In het begin van de 50-er jaren.

Eind van de 50-er jaren: verliefd….

..en in 1959 getrouwd met Tiny Cuypers:

Het gezin van Martin en Tiny in 1964:

Met vlnr: Tiny, Loud (1963), Marianne (1961), Jan (1962) en Martin.

Hard werken bij het transportbedrijf “Gebroeders van Kessel” dat mijn vader samen met zijn broers Jan, Pierre en Ton runde.

Zeilen met pap en mijn broer op de Maas.

Kinderen worden groot….

..en komen 4 kleinkinderen: Michelle, Eline, Sandra en Ruud

Limburgers zijn bekend om het vieren van het Carnavalsfeest:

Pap is zelfs een keer prins Carnaval in Kessel, hier met schoondochter Yvonne en kleindochter Michelle (of is het Eline?).

Pap en mam, pensionado’s aan de Middellandse zee.

en prachtig paar, meer dan 55 jaar samen.

De wereld heeft vanaf 21 oktober 2015 iets van zijn kleur en vriendelijkheid verloren…

Martin van Kessel, 12 Juli 1935 - 21 oktober 2015

Boot in orde maken voor vertrek, Panama

Donderdag 22 oktober 2015

Positie Puerto Linton: 9°36.848 N 79°34.774 W
We maken de boot klaar om deze een kleine drie weken in de marina achter te laten.

Overlijden Martin van Kessel, Panama

Woensdag 21 oktober 2015

Positie Puerto Linton: 9°36.848 N 79°34.774 W
’s Morgens kijk ik op mijn mobiele telefoon of er nog nieuwe e-mails zijn en ik zie een mailtje van mijn broer met de tekst: “Loud, neem zo snel mogelijk contant op, pap is gestorven”.

De wereld staat even stil. Alles om ons heen is opeens onbelangrijk geworden. We gaan meteen ankerop. De boot moet naar een haven gebracht worden en de dichtstbijzijnde jachthaven is Puerto Linton. Het telefoonnet is vandaag natuurlijk overbelast (vele bezoekers in Portobello) en we krijgen maar moeilijk contact met het thuisfront. We willen zo snel mogelijk terug naar Nederland.

Rio Chagres (fort) - Portobello, Panama

Dinsdag 20 oktober 2015

Positie Portobello: 9°33.405 N 79°39.567 W
We nemen deze morgen afscheid van Jordy, Amanda en Roberto. Zij gaan aan het einde van deze week samen door het Panama kanaal naar de Stille Oceaan. Het was een heel erg leuk uitstapje met deze leuke mensen. Wij gaan ankerop en gaan terug naar Portobello.

De tocht naar Portobello is niet bezeild en we moeten het hele stuk helaas op de motor afleggen.
In Portobello zien we de “Sagitta” al liggen. Erwin en Lambrini zijn echter niet aan boord. In Portobello is het een drukte van belang. Morgen is hier de beroemde processie van de “zwarte Jezus” een beeld dat hier in de kerk staat. Vele Panamezen geloven dat wanneer je een bedevaart uitvoert naar de zwarte Jezus, dat dan de zonden, en hier met name criminele daden, vergeven zullen worden. Morgen zullen ongeveer 40.000(!) mensen bij de processie aanwezig zijn. Na de processie is er in het dorp groot feest. We gaan naar de kant om de sfeer te proeven en de voorbereidingen voor morgen te bekijken. Het is al erg druk en er komen al veel bedevaartgangers aan. In de kerk is er live TV uitzending en heel Portobello is volgebouwd met kraampjes waar morgen fris, bier en hapjes verkocht worden. 

Aan het einde van de middag gaan we nog even naar Erwin en Lambrini een borreltje drinken. Het is weer een leuk weerzien en we spreken af dat we morgen samen de processie en de feestelijkheden zullen bijwonen.

Rio Chagres (fort), Panama

Maandag 19 oktober 2015

Positie Rio Chagres (fort): 9°18.856 N 79°59.899 W
We gaan ’s morgens ankerop van dit paradijselijke plekje en varen terug naar de monding van de rivier. Hier ligt een groot fort van de Spanjaarden. Goederen voor transport naar Europa (lees: gestolen goud van de indianen) werden in de 17de eeuw via Panama City over de weg en vervolgens via de Chagres rivier naar de Atlantische oceaan gebracht om vandaar uit naar Spanje vervoerd te worden. Om dit goud van de piraten te beschermen werd ook hier een groot fort gebouwd. We maken een uitstapje naar dit indrukwekkende fort.

De drie schepen voor anker op de Rio Chagres.

We zien onder andere een prachtige kolibri met een indrukwekkende lange staart, heel veel papagaaien, een groep grote gieren, een slang en brulapen in deze prachtige natuur. 

Deze slang wil er zo snel mogelijk vandoor. Reden: Loud trekt hem aan de staart.

Het fort is door zijn grootte, vorm en ligging in “the middle of nowere” heel indrukwekkend en super mooi.

Rio Chagres (dam), Panama

Zondag 18 oktober 2015

Positie Rio Chagres (dam): 9°16.302 N 79°56.351 W
Na een heerlijke nacht ontbijten we in de kuip en we zien een paar Toekans in een boom direct aan het water, ongeveer 25 meter van de Rafiki. De jungle zorgt ervoor dat er geen wind op de ankerplaats is. Deze luwte zorgt er ook voor dat er geen afkoeling is, iets dat we op een ankerplek op zee altijd hebben. Het wordt hierdoor erg warm en we koelen ons af door een frisse duik in het water, maar ook het water is opvallend warm! Amanda heeft vorige avond met de zaklamp rond geschenen en ze zag vele reflecties van ogen van krokodillen aan de oever. Zij durft een zwempartij niet meer aan. Wij laten ons onder het motto “wij staan niet op het menu van een krokodil” niet afschrikken en poedelen naar hartenlust. In de loop van de ochtend gaan we met z’n allen op stap voor een wandeltocht naar de Gatunsluizen van het Panamakanaal. Hiervoor gaan Roberto en Marlène met de kano en Jordy, Amanda en ik met de dinghy van de Ritme naar de stuwdam.
Wanneer we naast de stuwdam naar boven klauteren komen we weer in de “bewoonde wereld”. Hier loopt een geasfalteerde weg en er is ook een elektriciteitscentrale, die zijn energie haalt uit de waterkracht van de stuwdam. Aan de overkant van de weg is een hoog hek waarachter de Gatunsluizen zijn. Het sluizencomplex van het Panama kanaal is streng bewaakt en is niet toegankelijk.
We wandelen over de weg tot aan het begin van het sluizencomplex waar de doorgaande weg over het kanaal loopt. Deze weg met draaibrug is natuurlijk alleen open als de sluis dicht is en bij het hek dat de toegang tot deze overgang verschaft, zit natuurlijk een zwaarbewapende bewaker. De bewaking is op z’n Amerikaans en wanneer het hek open gaat en wij de brug willen oversteken worden we aangesproken door de bewaker die ons beveelt dat deze weg geen toeristische attractie is en we mogen geen foto’s maken en zelfs niet stilstaan!

Niet stoppen en zeker geen foto's maken.

Als de sluisdeur dicht is, gaat de weg open.

Achter de sluisdeuren zie je nog enkele containers, die boven op een zeeschip staan.

De overzijde van het sluizencomplex is niet erg spannend en als we weer terug over de draaibrug zijn gelopen (zonder foto’s en zonder stilstaan) besluiten we om nog niet terug naar de ankerplek te gaan maar onze weg te vervolgen naar Shelter Bay.
Bij de afslag naar de draaibrug over het Panama kanaal is het ook mogelijk de weg te vervolgen naar Shelter Bay. De Amerikanen hebben tot voor een paar jaar geleden het Panamakanaal in bezit gehad. Daarbij hadden ze in de baai bij Colon ook een marinebasis, Shelter Bay. Het Panamakanaal is, onder strikte voorwaarden, overgedragen aan Panama en Shelter Bay is door de Amerikanen verlaten. Op de plaats van de marinebasis is nu een jachthaven met dezelfde naam. Hier ligt de “Begerto” en ook de “Cornelis” met Diana en Wil. Deze laatsten zijn net terug van Nederland en wij willen hun polsen of ze met Roberto als linehandlers door het kanaal willen gaan.

Shelter Bay ligt een flink stuk, ongeveer 15 km, van de sluizen af, dus besluiten we om op deze zondagmiddag te liften. We worden al snel opgepikt door, hoe kan het ook anders, een pick-up en gezamenlijk in de laadbak wordt de reis vervolgd. 

Deze bus gaat helaas de andere kant op.

Maar we mogen wel mee in de laadbak van een 4-wheel drive auto.

Net voor de marina is een controle punt van de Panamese marine. Blijkbaar heeft Panama ook wat militaire activiteiten in deze omgeving. Shelter Bay is een mooie, moderne jachthaven met ook een grote botenlift, waardoor er ook veel jachten op de kant staan. Ook de Cornelis staat op het droge. Wil moet zijn schroef vervangen en wacht nog op onderdelen. Om hier op de kant te mogen staan betaalt hij, exclusief het in- en uit het water halen van de boot, $ 50,- per nacht! Wij wisten van deze hoge prijzen van deze marina en veel cruisers noemen deze haven dan ook Shelter Pay. We laten Wil en Diana kennis maken met Roberto en snel is de afspraak gemaakt: zijn gaan met deze sympathieke Italiaan mee door het Panama kanaal.

We gaan in de middag weer liftend terug naar de ankerplek maar dit wil niet erg vlotten. Er is niet veel verkeer en de meeste auto’s zijn vol. Wanneer we bij het controlepunt komen, besluiten we om hier in de schaduw uit te rusten en hier een lift te scoren, de auto’s moeten hier toch stoppen. Roberto spreekt vloeiend Spaans en hij maakt een praatje met de militairen bij het controlepunt. Tot zijn verbazing vraagt een van die mariniers of wij de eigenaars zijn van de twee kano’s die een kleine 20 km verder aan het einde van het sluizencomplex op de kant liggen! Het blijkt dat de beveiliging van de Panama sluizen naar ons op zoek is en even later stopt een officiële jeep van de Panamakanaal-politie. De agent in deze jeep legt ons uit dat het hoofd van de beveiliging de kano’s had zien liggen bij de stuwdam en hij vond dit verdacht. Daarop heeft hij een onderzoek gestart en via de bewakers van de brug, bij het begin van de sluizen, werd er een verband gelegd tussen de kano’s en ons, 5 westerlingen die aan de wandel waren. Ook bij de marinepost stonden wij op het lijstje “gezocht”. Het hoofd van de bewaking, “el capitano” wilde ons dringend spreken. We mogen met de agent in de jeep meerijden en op de kruising bij de brug over de sluis worden we opgewacht door nog een tweetal agenten waarvan er een veel strepen en poespas op zijn uniform heeft, el capitano dus. We worden gevraagd wat we hier doen en na onze uitleg en controle van onze paspoorten mogen we onze weg vervolgen. Wij hebben niets illegaals gedaan, maar de vele agenten die het kanaal bewaken, hebben blijkbaar te weinig te doen en als er maar iets ongewoons is, bijvoorbeeld twee kano’s bij de stuwdam, dan wordt er veel heisa gemaakt en staat de hele security op zijn kop….

’s Avonds hebben we een etentje op de Rafiki, waarbij iedereen een gedeelte van de maaltijd maakt. Marlène maakt de soep, Loud maakt een vleesgerecht, Amanda een salade, Jordy het nagerecht en Roberto….hij maakt natuurlijk “di pasta!”. 

Roberto bezig met het maken van de pasta in een zeer warme keuken.

Tijdens het gezellige natafelen maakt Amanda samen met Roberto nog een rondje langs de oevers op zoek naar krokodillen. Ze weten er zeker drie te spotten. Ook zien we veel grote vleermuizen, “flying foxes” over het water scheren. Een leuke afsluiting van een heel avontuurlijk dagje.

Colon – Rio Chagres (dam), Panama

Zaterdag 17 oktober 2015

Positie Rio Chagres (dam): 9°16.302 N 79°56.351 W
We zijn nog samen met Ritme en de Italiaanse solozeiler Roberto en we gaan samen ankerop voor een tocht de jungle in. We varen de rivier Chagres op tot aan de stuwdam.

De rode lijn is de route die wij gevaren hebben. 

We liggen nu vlak bij het Panamakanaal. Alleen een dam scheidt ons van het Gatun lake.

Het Panamakanaal bestaat uit een stuwmeer en een stuk gegraven kanaal. Het stuwmeer, het Gatun meer, is ontstaan door een aantal rivieren in te dammen en een van die rivieren is de Chagres. De Chagres is tot het stuwmeer diep genoeg om met onze boot te bevaren en de 15 km lange tocht over de rivier door de ongerepte jungle is erg mooi. We gaan met drie jachten voor anker ongeveer 200 meter van de stuwdam. Om ons heen is ongerepte jungle. Een nadeel van het zoetwater van de rivier zijn de muggen: de klamboe wordt tevoorschijn gehaald en voordat de zon ondergaat is de Rafiki “mugdicht”. We liggen heerlijk rustig en ’s nachts worden we omringd door de vele typische oerwoudgeluiden.

Heerlijk rustig voor anker in de jungle met op de achtergrond geluiden van diverse vogels. 

Nadeel: geen zuchtje wind en 's avonds muggen.

De dam die het Gatun Lake scheidt van de Rio Chagres.

Wij lagen vlak bij deze dam. We hadden begrepen dat de dam voorlopig niet open zou gaan. 

Het waterpeil in het Gatun Lake is al tijden erg laag. Een geluk voor ons.

Inkopen in Colon, Panama

Vrijdag 16 oktober 2015

Positie Colon: 9°21.905 N 79°53.592 W
We kunnen in Colon weer prima bunkeren. We slaan benzine ($0,74 = € 0, 67), diesel ($0,65 = € 0,59) en voorraad etenswaren in . Alleen bij de gasfabriek willen ze een van onze gasflessen helaas niet vullen. Bij het ophalen bleek dat ze de andere fles vergeten waren te vullen. Ze bieden ons de optie om morgen nog een keer terug te komen, maar wij willen verder dus we gaan met lege gasflessen terug naar de boot. In de Freezone, de belastingvrije zone, kan Loud een mooie deal maken bij winkel die gespecialiseerd is in LED verlichting. Ook alcoholische dranken zijn erg goedkoop. De boot is weer vol, dus we kunnen weer verder.

Het cruiseschip meert af, net voor de geankerde boten (Links Ritme van Jordy en Amanda, rechts de boot van Roberto).

Aan de overkant worden schepen geladen en gelost.

Puerto Linton - Colon, Panama

Donderdag 15 oktober 2015

Positie Colon: 9°21.905 N 79°53.592 W
Op deze zonnige donderdag is het dan zover: we gaan weer ankerop! Na een aantal weken hier in Puerto Linton gaan we vandaag samen met Ritme en Roberto naar Colon om te bunkeren. Van daaruit willen we naar een nieuwe bestemming: de Rio Chagres, een paar mijl oostelijk van Colon.

Voor de ingang van het Panama kanaal liggen veel zeeschepen voor anker. Als er geen vracht is, dan is dit een mooie strategische plek om een vracht af te wachten. De beroepsvaart heeft verplicht een zender aan boord die wij met onze navigatieapparatuur kunnen uitlezen en het betreffende schip automatisch op hun actuele positie in onze elektronische kaarten afbeeld, het zogenaamde AIS systeem. Om een beeld te geven over het aantal schepen op deze parkeerplaats voor anker liggen is in het volgende plaatje een screenafdruk van ons naviagiebeeldscherm van deze omgeving gemaakt. De rode driehoek is onze eigen Rafiki en de groene driehoekjes zijn zeeschepen.

Het rode schip is de Rafiki. Alle groene driehoekjes zijn grote zeeschepen. De driehoekjes liggen allemaal voor anker. Zodra ze in beweging komen, verschijnt er een lijn. Deze lijn geeft de richting aan en de snelheid (de streep is een half uur, een driehoekje met een lange streep vaart dus sneller dan een driehoekje met een korte lijn).

Puerto Linton, Panama

Maandag 5 oktober 2015 tot en met woensdag 14 oktober 2015

Positie Isla Linton: 9°36.716 N 79°35.159 W
We doen nog wat klusjes, we maken nog enkele wandelingen, we borrelen soms bij Casa X (restaurant van de Nederlander Hans) en we vieren de verjaardag van Jordy.

Restaurant Casa X met als eigenaar Hans (Nederlander).

Op het einde van de middag komen velen vleermuizen bij elkaar. Zij verzamelen zich altijd op de vlag van Mexico. 

Ook maken we kennis met “de Italiaan, Roberto” en al snel maken we plannen om samen met Ritme (Jordy en Amanda) en Roberto via Colon naar Rio Chagres te varen. Aangezien we op deze rivier ver van de bewoonde wereld zijn, vinden we het verstandig om niet alleen deze rivier op te varen.

Thuis in Nederland vieren ze de verjaardag van Fien Jacobs, alweer 75 jaar en van Tiny van Kessel, zij is 80 jaar geworden.

Ontbijt, Panama

Maandag 28 september 2015 tot en zondag 4 oktober 2015

Positie Isla Linton: 9°36.716 N 79°35.159
Het broodbakken is op de Rafiki nog verder geëvolueerd: we gebruiken de broodbakmachine voor het maken van het deeg. Vervolgens wordt het brood na een tweede rijzing afgebakken in een “oude bekende”, de zogenaamde “wonderpan”. De hoeveelheid brood, de temperatuur, het gemak en het perfecte brood zijn de argumenten om deze combi toe te passen. Het zelfgebakken brood is nu na 4 jaar (!) eindelijk op een dusdanig hoog niveau dat we niet meer op de wal hoeven te zoeken naar een bakker: het eigen brood is van een “warme bakker” kwaliteit.

Willen we ’s morgens wat afwisseling dan kiezen we in de regel voor muesli. De muesli maken we natuurlijk ook zelf met de ingrediënten zoveel mogelijk hier uit de omgeving:
- Havermout.
Dit is helaas niet een plaatselijke product, aangezien Panama geen eigen graanproductie heeft. Havermout kun je in alle supermarkten kopen.
- Geraspte kokos.
Een gemakkelijk en belangrijk ingrediënt dat we in Kuna Yala en hier makkelijk kunnen vinden. Tijdens wandelingen nemen we altijd de machete mee om een kokosnoot ter plaatse te “slachten”. Dit is onze eigen benaming voor het vrijmaken van de noot uit de taaie vezelachtige schil.
- Kokosolie.
Dit is een product dat hier lokaal, heel ambachtelijk van kokosvlees gemaakt wordt.
- Noten.
We gebruiken bij voorkeur plaatselijke noten zoals pinda’s. In tegenstelling tot Colombia zijn hier echter nauwelijks pinda’s van lokale boeren te krijgen. We moeten het dan doen met pinda’s of andere noten uit de supermarkt. Deze week hebben we echter na een tip van Hans (van het restaurant alhier) een andere bron van noten gevonden: amandelen. Er groeien hier veel amandelbomen en hiervan hebben we een hoeveelheid vruchten geraapt. Na drogen op het dek worden ze met een grote tang geopend. De schil van de noot is erg taai en moeilijk te openen maar na wat oefenen is het redelijk te doen. De noten worden vervolgens in de pan gebrand om vervolgens in de muesli te worden verwerkt.
- Zaden.
Wij gebruiken zaden die we op dat moment kunnen krijgen bv sesamzaad of zonnebloempitten.
- Siroop.
Voor de siroop gebruiken we honing.

Amandelen liggen te drogen.

De amandelnoot is erg klein.

Dit hoopje is heel veel werk. Eerst een wandeling van ongeveer twee uur, 

na het drogen de noten openen en de noot eruithalen.

Al deze ingrediënten worden vervolgens in de oven gebakken totdat het geheel droog en knapperig wordt. Vervolgens wordt de muesli nog afgewerkt met krenten en kan zo in een dichte pot lang bewaard worden. Bij het ontbijt wordt de muesli gemengd met koude melk en banaan: heerlijk!

De Nederlandse commune wordt deze week flink uitgebreid. Het Nederlandse jacht “Ritme” en het Vlaamse jacht “Begerto” gaan hier in de baai voor anker.

We maken nog enkele wandelingen, gaan nog een fles kokosolie kopen (wandeling van 2,5 uur) en we gaan nog een paar keer snorkelen. Tijdens de wandeling naar het kokoswinkeltje komen we nog twee grote groepen brulapen tegen. Op het moment dat we bij deze bomen stonden, waarin de apen in de toppen zitten, begon het te regen. De brulapen hebben de eigenschap dat zij beginnen te brullen net voordat het gaat regenen. En dan maken deze kleine dieren toch een lawaai.

De hele familie helpt mee met het "slachten" van de kokosnoten. 

Voor 1 liter kokosolie heb je 15 kokosnoten nodig.