San Juan de Pacayal dag 1 vervolg, Guatemala

Dinsdag 9 augustus 2016

Positie Fronteras: 15°39.775 N 89°00.119 W
Ook in het dorp worden we verwacht. Het dorp is samengekomen bij de school. Wij ontdoen ons van de rugzakken en we worden voorgesteld aan de dorpsoudsten, de leiders van deze gemeenschap. Van deze heren spreken er 2 Spaans, de rest spreekt alleen q' eqchi. Wij kunnen ons met ons “steenkool Spaans” al behoorlijk behelpen.

De meeste mensen in Guatemala zijn arm. De welvaart is in dit land erg slecht verdeeld. De belangrijkste, enige, inkomstenbron zijn landbouwproducten, maar al de landbouwgronden zijn in het bezit van maar een klein deel van de bevolking en een aantal Amerikaanse boeren. Hier komt bij dat door de overbevolking de werkeloosheid groot is en de grootgrondbezitters maken hier gebruik van door de arbeiders zelfs onder het minimum loon te betalen. Het minimum loon is omgerekend 8,- euro per dag, maar de meeste arbeiders krijgen niet meer dan 5,- euro per dag. Ze werken meestal 6 dagen per week en 10 uur per dag. Per maand verdienen ze 125 tot 200 euro. En zo worden de grootgrondbezitters steeds rijker en de arbeiders steeds armer en dat was nou net de reden waarom Che en Fidel hun actie begonnen in de 50-er jaren in Cuba. Maar is het nu in Cuba dan beter dan hier? Ik vind van wel.

Wanneer de organisatie van de expeditie, Richard en Roberto, nog een aantal zaken bespreken met de dorpsoudsten, worden wij voortdurend door de dorpelingen aangestaard als een soort circusattractie. Vooral toen ik mij stootte aan het dak van de school, ik ben in deze groep de grootste en zeker meer dan een kop groter dan de van origine kleine Maya's, was het dolle pret. Daarbij komt dat de kinderen waarschijnlijk voor de eerste keer blanke, blonde of kalende mensen zien, een hele belevenis dus!

Marlene heeft in deze impasse van aankijken en niets doen de perfecte oplossing. We hadden op de boot nog een aantal tennisballen liggen en zij heeft deze vandaag voor de kinderen meegenomen. Marlene haalt de ballen te voorschijn en met een paar woorden, mimiek en gebaren worden de kinderen in een mum van tijd in groepen ingedeeld en Marlene start een aantal spellen, geweldig! Een bal kennen ze wel, maar een tennisbal hebben ze denk ik nog nooit gezien. Iedereen, de kinderen, de ouders en de ouderen hebben plezier. Ongelofelijk hoe 12 tennisballen voor super amusement kunnen zorgen, maar ook voor communicatie. Door de spellen van Marlene wordt het ijs gebroken en komen mensen een praatje met mij maken en in gebrekkig Spaans weet ik redelijk met de mensen contact te maken, prachtig. Alleen heeft nog niemand in dit dorp ooit van Nederland gehoord, maar sommige hebben wel een idee waar Europa is: heeel erg ver weg.

Het is toch al weer ruim 6 jaar geleden dat ik mijn laatste gymles gaf. Maar dit was erg leuk.

Het lukte zelfs om zonder veel woorden duidelijk te maken wat de bedoeling was.

De meisjes hadden weinig ervaring met gooien en vangen van ballen. De jongens waren een stuk sportiever.

Maar ja, de rokken van de meiden zijn ook niet zo ideaal om in te sporten.

Ouders en andere kinderen genieten van de gymles onder het afdak van de school.

Na de gymles installeren wij ons in het enige leslokaal van de plaatselijke school.

Lesprogramma.

Rechts zie je de achterzijde van de school. Links, het kleine hutje, is het toilet.

Niet meer dan een gat in de grond met enkele houten balken erover.

Vervolgens worden de lichtjes uitgedeeld. Richard, die hierover de leiding heeft, gedraagt zich als een echte Amerikaan. Hij spreekt geen woord Spaans (dus alles wordt door Roberto woord voor woord vertaald) en hij behandelt de mensen in het dorp als een soort achterlijken. Heel jammer als je ziet hoe hij zichzelf als “redder” van dit dorp profileert en “zijn” lampen uitdeelt en de volwassenen als kleuters benadert. De lampen zijn overigens door de zeilers betaald en de reis door ons, Nick en Jim, hij wordt door de stichting voor deze tocht betaald!

Roberto geeft uitleg in het Spaans. Aangezien er maar 2 personen in het dorp Spaans spreken,

wordt zijn verhaal weer vertaalt, door de man naast hem, naar het Q' eqchi.

Zij testen de verschillende standen van de lichtschakelaar.

Nick had nog wat lollies meegenomen. Vonden ze erg lekker. De meeste kinderen lopen op blote voeten.

En dan te bedenken dat zowel binnen als buiten zand ligt.

Borstvoeding gaat gewoon door. Ook als het hele dorp vertegenwoordigt is.

Sommige mensen kijken de kat uit de boom en houden zich een beetje op de achtergrond.

Huizen in San Juan de Pacayal.

Dit meisje heeft op haar rug (gedragen met een band over het voorhoofd) een kind van meer dan 1 jaar.

Lijkt me een hele last.

Alle vrouwen en meiden dragen een kanten topje met een lange, wijde rok.

Nadat de lampjes zijn uitgedeeld wordt het al stilaan donker en gaan we een hapje eten. We eten in een ruimte die normaal gebruikt wordt als verzamelplaats voor het dorpsoverleg. We krijgen een gemengde salade als voorgerecht en kip, rijst en bonen als hoofdgerecht. Het is heerlijk, maar dit heeft ook deels te maken dat ik door de geleverde inspanning honger heb als een paard. De sympathieke Amerikaan Nick (is dit een oxymoron of een paradox?) heeft ook iets uit het ruim van zijn boot gevist en meegenomen. Het zijn lichtbuisjes, die dingen die je vaak op concerten of feestjes ziet. Je breekt iets in de vloeistof van een flexibel slangetje en door een chemische reactie, fluorescentie, geeft het buisje licht. Dit lichtschijnsel duurt een paar uur en het buisje kan als armband of hanger omgedaan worden. Ook dit is voor de mensen in het dorp nieuw en bijzonder en zorgt voor veel vermaak.

We worden steeds gevolgd door kinderen en enkele volwassenen. Ook tijdens het eten blijven ze ons aanstaren.

In de hoek van het huis (het huis van deze mensen bestaat uit 1 vertrek) is het fornuis.

Hier is ons avondeten klaar gemaakt. Na het koken ruikt de hele woning naar hout.

Omdat Richard niets anders kan dan zijn eigen ego te verheerlijken, moeten we in de avond ook nog naar een paar hutten toe om zelf te zien hoe de Luci lampjes het leven van deze mensen heeft veranderd. De gezinnen wonen in hutten, met maar één vertrek, waar alles gebeurd. In een hoek is een lemen constructie gemaakt, waar op een houtvuur gekookt wordt. Iedereen leeft dus voortdurend in deze rook. Er is een centrale tafel met stoelen en dan een paar bedden en/of hangmatten. Kleding hangt aan een lijn aan de muur en het toilet is buiten. Wassen gebeurt direct aan de rivier. Alles is erg eenvoudig en zonder enige luxe. Zonder de Luci lampjes zouden de mensen gewoon olielampjes gebruiken, zoals ze dat al meer dan 100 jaar doen, maar dit is volgens Richard levensgevaarlijk......

Kinderen maken hun huiswerk bij een olielamp.

Vanaf nu kunnen ze hun huiswerk maken bij het licht van een Luci-lamp. Ze hebben trouwens geen kasten. Het keukengerei staat allemaal op een plank, in de buurt van het fornuis en de tafel. Achter de tafel staat een bed en aan de zijkant hangt een lijn, waar alle kleren overheen hangen.

Op de terugweg naar het schoolgebouw zien we een woning, waar het Luci licht al geinstalleerd is.

In het leslokaal van het schooltje hebben Nick, Marlene en ik een hangmat opgehangen. Richard en Roberto slapen op een dun matje op de grond. Ik spuit me zo vol met DEET zodat iedere mug, die mij op minder dan 1 meter afstand benadert, dood uit de lucht valt. Maar een hangmat slaapt toch niet zo lekker als je het niet gewend bent. Daarbij komt dat de oerwoud-geluiden en de ganzen van het dorp ook niet aan een goede nachtrust bijdragen. Maar door de inspanning van de afgelopen dag weet ik toch een paar uurtjes te slapen.

Loud ligt al uitgeteld in de hangmat.