donderdag 27 oktober 2016

Terug naar Rio Dulce, Guatemala

Donderdag 22 september 2016

Positie Fronteras: 15°39.775 N 89°00.119 W
Om 4.00 uur (!) gaat de wekker, want het busje wat ons oppikt komt om 4:30 uur. We moeten naar de hoek van de straat lopen, het verzamelpunt voor het busje terug naar Rio Dulce. Tot onze verbazing komen we al de eerste vrouwen tegen met een grote mand wasgoed op hun hoofd. Zij gaan om 4.15 uur al richting wasplaats in het meer. Het is nog donker.

De rit terug gaat in vier etappes. De eerste stop is in Antigua, vervolgens stappen we over in Guatemala City, nog een keer overstappen in Morales en dan naar Fronteras. De wegen in dit land zijn slecht, druk met vrachtverkeer en eigenlijk alleen maar 2-baans wegen. Hierdoor duurt de terugreis van 260 km maar liefst 14 uur. Genoeg tijd om de afgelopen 10 dagen nog eens de revue te laten passeren. Het opvallende is dat er in de diverse plaatsen waar wij geweest zijn, het handwerk en met name het weven een belangrijke plaats in de samenleving inneemt. Je ziet overal vrouwen weven en er zijn voldoende winkels met garen en eindprodukten. Maar het mooie is dat ze in ieder dorp een ander design dragen en wat misschien belangrijker is dat de weeftechnieken per dorp/regio zo verschilt.

Weefsel uit Antigua, gemaakt door de mevrouw op onderstaande foto.
Ze gebruiken voor dit weefsel DMC-garen. Tussen de bloemen staan nog 2 vogels.

Vele korte draden en het patroon ligt voor haar op het weefwerk.

In Antigua werd veel gewerkt met DMC-garen, San Pedro had een eigen design van weefstoffen, waarbij men gebruik maakte van IKAT. In de winkels in San Pedro kan je draad kopen wat gebundeld is met een aantal draden. Deze draad is geverfd, in dit geval 1 cm zwart en dan 1 cm wit. Als je gaat weven krijg je een geblokt motief.

Het weefsel achter me, het meest rechtse doek, is het weefsel van San Pedro.
De zwart/witte stukken is voorgeverfde en gebundelde draad (IKAT).

Santiago daarentegen had een heel eigen weefcultuur. Het geweven doek bestaat uit verticale en evt horizontale strepen (blokken). De vrouwen hebben de bovenzijde van de blouse geborduurd. De mannen hebben half lange broeken met aan de onderzijde een borduursel.

Tenue voor de mannen in Santiago. Geweven broek, met of zonder borduursel, met een geweven band.

Mooi borduursel aan de onderzijde van de broek.

Vrouwen in Santiago dragen een geweven blouse met een borduursel aan de bovenzijde.
Ook de jongere meisjes op de achtergrond dragen deze kleding.

We hebben genoten van al dit handwerk.

Na de lange reis zijn we blij als we tegen de avond terug zijn op onze vertrouwde Rafiki.

dinsdag 25 oktober 2016

Met de boot naar Santiago en Panachel, Guatemala

Woensdag 21 september 2016

Positie Fronteras: 15°39.775 N 89°00.119 W
Het buurdorp van San Pedro, Santiago, is bekend om zijn grote regionale markt en handwerk en deze gaan wij vandaag bezoeken. Er loopt weliswaar een weg naar Santiago, maar deze weg leidt door een gebied wat geregeerd wordt door “banditos”. Het is extreem gevaarlijk voor toeristen (en zelfs voor de locale bevolking!) om door dit gebied te reizen en Suzanne en Ruben (en ook de Lonely Planet!) achten de kans dat we tijdens de tocht over land naar Santiago overvallen worden hoger dan 95%!

Wij nemen dus het openbaar vervoer over het water, de “lancha collectivo”. Na een tocht van een ½ uur komen we aan in Santiago waar we “overvallen” worden door personen die ons van alles willen laten zien en/of kopen. Blijkbaar wordt Santiago door veel toeristen bezocht en door het laagseizoen zijn wij vandaag de enige “gringo's” in het stadje, dus de spoeling is dun. Met veel moeite weten we de zeurende verkopers/gidsen van ons af te schudden. Maar ook bij de kraampjes met toeristische hebbedingetjes, waar het hier trouwens van wemelt, is het niet veel beter. Zodra we een blik op de koopwaar werpen, komen de kraamhouders al opdringerig naar ons toe en duwen ons allerlei zaken, met name datgene waar we niet in geïnteresseerd zijn, in onze handen. Door deze opdringende sfeer voelen wij ons opgelaten en vinden dit dorp/stadje geen prettige plek. Eenmaal op de lokale markt zijn we van het gezeur af en kunnen we ontspannen tussen de locale menigte ons vergapen aan alle leuke en aparte Guatemalaanse koopwaar.

Ieder dorp hier aan het meer heeft zijn eigen patronen in het stof van de rok. In Santiago hebben ze als extra versiersel een borduursel aan de bovenzijde van de blouse. De vrouwen van San Pedro gaan allemaal met een nylon geweven tas naar de markt. De vrouwen van Santiago daarentegen dragen een lap over hun schouder. Zodra ze iets gekocht hebben, leggen ze dit in deze lap en wordt de waar in een soort hangmat mee naar huis genomen.

Deze vrouw wacht geduldig op haar klanten.

Deze man verkoopt pillen. Het moeten wel hele goede pillen zijn, want er staat een grote groep te luisteren. Als hij klaar is met zijn praatje, staat iedereen al met een geldbiljet te flapperen om zo'n potje te bemachtigen. 




Er wordt druk onderhandeld.

En dan vindt Loud zijn kraampje, pinda's.
De dames hebben gelijk goede zin en beginnen snel deze mega-order te verwerken.

Makkelijk als je je handen vrij hebt, zodat je onderweg nog even je rok goed kan doen.

Openbaar vervoer staat al klaar om de mensen weer terug te brengen naar de bergdorpen.

Ook de mannen in Santiago dragen nog de originele kleding. In San Pedro hebben we sporadisch al een man in kledingdracht gezien, maar hier in Santiago is het nog erg populair om de authentieke kledingdracht te dragen. Zij dragen een half lange geweven broek met een verticaal streepmotief of vierkant motief. Aan de onderkant van de broek zijn borduursels aangebracht. De broek wordt hoog gehouden met een lange geweven band. Mooie hoed erbij en het tenue is compleet.

Traditionele kledingdracht voor de mannen in Santiago.

Nadat we uitgekeken zijn in Santiago nemen we de boot naar Panachel. Panachel is het dorp wat via Guatemala city het makkelijkste te bereiken is en daarom is dit dorp een verzamel en/of startpunt voor, met name backpackers, diegene die het meer verder willen verkennen.

In elk dorp, op elke hoek van de straat worden tortilla's gemaakt.


Er zijn hier veel hostels, reisbureaus en restaurantjes en van de laatste kiezen we er eentje uit om ons hongergevoel te stillen. We lopen nog wat door de straten van Panachel maar het weer werkt vanmiddag niet echt mee. Het begint te regenen en we besluiten om de lancha weer terug te nemen naar San Pedro. We moeten onze spullen nog inpakken, want morgen in alle vroegte gaan we weer terug naar onze Rafiki in Fronteras.

Waternivo Lago Atitlan, Guatemala

Dinsdag 20 september 2016

Positie Fronteras: 15°39.775 N 89°00.119 W
Het is vandaag de laatste schooldag en we nemen afscheid van onze leraren Ruben en Suzanne. Daarnaast is het ook de laatste dag van de weefcursus van Marlene en vandaag is de sjaal af.


De garens zijn met natuurlijke materialen geverfd. Alles is met dubbele draad geweven. De sjaal was redelijk snel af.
Na iedere 10 doorhalen moest ik er een meetlint tussen leggen (zie eerste foto). Dan gaat het snel.
Maar het is een mooie soepele sjaal geworden. Helaas is het hier te warm en kan ik hem niet dragen.


Het meer van Atitlan ligt op 1500 meter hoogte en is omsloten door vulkanen. Het waterpeil blijft op een constant niveau doordat er ondergronds afvoer is van het regenwater en dit evenwicht zorgt voor het huidige waterpeil. Nu is dit evenwicht de laatste jaren uit balans, blijkbaar zijn er ondergronds blokkades opgetreden, waardoor het waterpeil van het meer langzaam stijgt. Tijdens onze wandelingen zien we op veel plaatsen de duidelijke aanwijzingen dat het waterpeil de laatste 6 jaar al meer dan 2 meter (!) gestegen is. De mensen die hier aan de oever van het meer een mooie villa hebben zullen hier wel wat slapeloze nachten over hebben!


De bovenstaande gebouwen stonden 6 jaar geleden nog niet in het water.
Stijging van het waternivo van het meer gaat dus vrij snel.

maandag 24 oktober 2016

Het leven rondom Lago Atitlan, Guatemala

Maandag 19 september 2016

Positie Fronteras: 15°39.775 N 89°00.119 W
Na de welverdiende vrije dag van gisteren moeten we vanmorgen weer naar school. In mijn (Spaanse) gesprekken met mijn juf “Suzanne” leer ik veel van het leven hier in deze regio.

Loud en zijn prive-juf Suzanne.

Het dorp is relatief welvarend maar de inkomens zijn laag, waardoor de mensen alleen het noodzakelijke hebben, zoals eten, een dak boven hun hoofd, kleding en een smartphone natuurlijk. De huizen hier in San Pedro hebben elektriciteit en de meeste mensen hier hebben zelfs een tv. Maar andere luxe die wij gewend zijn zoals wasmachine, auto, internet, elektrische keukenapparatuur of zelfs een fornuis op gas heeft hier nagenoeg niemand. Daar tegenover staat dat de kosten voor medische hulp gratis is, de medicijnen moeten ze zelf betalen. Ook de lagere school is gratis, maar voor de middelbare school moet een toelage betaald worden. Inkomens liggen hier rond de 50 – 150 Quetsales per dag, 6 – 18 Euro per dag. De leraren krijgen alleen betaald wanneer zij les geven. Zijn er geen studenten, dan ook geen salaris. Er zijn geen uitkeringen en de werkeloosheid is hoog. Er is in deze regio geen industrie en nagenoeg alle inkomsten komen uit de landbouw. San Pedro heeft daarnaast nog veel inkomsten uit het toerisme.

De Maya vrouwen in het dorp dragen nagenoeg allemaal nog de traditionele Maya kleding, maar de mannen zijn “gewoon” gekleed, “cowboy style” is hier populair. Vrouwen worden niet geacht om te roken of te drinken, mannen wel. “Mannen mogen dit omdat ze zo stoer zijn” merkt Suzanne op als ik naar deze ongelijkheid informeer. In de kroegen in het dorp zie je dan ook alleen mannen aan de toog staan.

De veiligheid is voor elk dorp en elke regio verschillend. Door de inkomsten uit toerisme is San Pedro welvarender dan de omringende dorpen en zijn de inwoners van San Pedro er geducht op dat de toeristen in het dorp veilig zijn. De dorpen in de omgeving zijn minder veilig voor ons en in de bergen ten zuiden van San Pedro is het zelfs ronduit gevaarlijk. Hier liggen dorpen die geregeerd worden door “Banditos” die veel inkomen genereren met drugs en door de alom vertegenwoordigde corruptie ook de plaatselijke overheid en zelfs de politie aan hun zijde hebben. Volgens Suzanne was ook onze wandeling van gisteren achteraf niet erg verstandig, omdat ook in de regio van Santa Clara soms roofovervallen op met name “loslopende” toeristen voorkomen.

In San Pedro krijgen de meeste vrouwen kinderen rond de 25 jaar. In het algemeen wordt voor 2 kinderen gekozen. Het dorp aan de overkant van het meer is veel armer, hier wordt door velen drugs gebruikt, krijgen de vrouwen kinderen rond de 15/16 jaar en de meeste hebben meer dan 5 kinderen. Het dorp is voor toeristen ronduit gevaarlijk en de inwoners spreken een andere Maya-taal. Derschillen tussen de dorpen rondom het meer zijn opmerkelijk groot.

Niemand in het dorp heeft een wasmachine en opvallend genoeg heeft San Pedro geen centrale wasplaats in het centrum. Op een drietal plaatsen aan de oever van het meer zijn wasplaatsen. Hier zijn platte stenen in het water en er zijn hier ook lantaarnpalen voor extra verlichting.


Hier staan van 's morgens vroeg tot 's avonds laat vrouwen en kinderen de was te doen. Jong geleerd, oud gedaan.

De bodem in deze regio bestaat uit zand en rots. De rotsformaties zijn relatief zacht omdat deze zijn ontstaan door vulkaanerupties van maar een paar duizend jaar geleden. Om een kavel geschikt te maken voor bebouwing of voor landbouw moet het grondstuk vrij gemaakt worden van de rotsblokken. Door de afwezigheid van zware machines gebeurt dit hier overal met de hand. Je ziet op veel plaatsen mannen met een zware hamer en beitel grote rotsblokken in stukken hakken tot een formaat van een grote kassei. Deze “blokjes” worden gebruikt voor bestratingen en nadat een blok mooi op maat uitgehakt is, wordt deze naast de weg opgestapeld. Het restmateriaal wordt gesorteerd op grootte en in zakken naast de weg opgeslagen totdat een pick-up de producten ophaalt. “Kuijpers Kessel” in het klein en geheel handmatig ....

zaterdag 22 oktober 2016

Markt in San Pedro en een bustocht naar Santa Clara, Guatemala

Zondag 18 september 2016

Positie Fronteras: 15°39.775 N 89°00.119 W
Zondags is er markt in het dorp en deze is erg uitgebreid met veel producten uit de regio. Marlene weet een paar schoenen op de kop te tikken en ik koop een nieuwe machete met een leren hoes. Alles is in deze regio spotgoedkoop.

Ook de kinderen dragen de traditionele rokken.

Alle stoffen worden in Quetzaltenango nog handmatig geweven.


Marlene kan bij vele vrouwen op het hoofd kijken. Dat heeft zij (1,64 mtr lang) nog niet vaak meegemaakt.

Straatbeeld tijdens de markt.

Ook de mannen zijn op zoek naar nieuwe kleding. Typisch voor deze streek is de hoed.

We hebben vandaag een dagje vrij van school en we nemen na ons bezoek aan de markt in San Pedro het openbaar vervoer naar een dorpje in de bergen, Santa Clara. De wegen rond het meer zijn heel slecht en ook het openbaar vervoer is van slechte kwaliteit. Om naar Santa Clara te komen, nemen we eerst een pickup naar San Juan, vervolgens een tuck-tuk naar een dorpje waarvan ik de naam niet meer weet en als laatste een busje naar Santa Clara. Een heel gedoe. Het dorpje Santa Clara is niet zo bijzonder, maar de wandeling terug, met uitzicht over het meer, maakt de reis meer dan de moeite waard.



Prachtige vergezichten over het meer.

Naast de weg staan veel struiken met koffiebonen.

Ik heb al een paar keer gekscherend over het openbaar vervoer geschreven maar eigenlijk is het best treurig gesteld. Ook vandaag zien we veel pickups die naar de markt in San Pedro zijn geweest. De pickups zijn volgestouwd met mensen en gekochte spullen. In Nederland worden de beesten nog niet op deze wijze vervoerd. 


De weg is erg steil en erg slecht. Normale auto's hebben vaak moeite om boven te komen. De vierwiel aangedreven auto's zijn beter geschikt voor dit terrein en die zie je dus ook het meest.


Bovenstaande 2 auto's is dezelfde auto, gefotografeerd van voor en van achter.

Als je de auto van voren ziet, dan valt meteen op hoe scheef het rechterwiel van deze auto staat. En je verwacht dat deze auto geen personen vervoert, maar alleen spullen.

Dan zie je deze auto van achteren en dan zie je dat er toch nog een paar mensen aan het einde van de auto hangen. Zwaaien konden ze niet, aangezien ze moeite hadden om op de auto te blijven.

Cursus weven, Guatemala

Zaterdag 17 september 2016

Positie Fronteras: 15°39.775 N 89°00.119 W
Het is vandaag 17 september en Marlene viert haar 51st verjaardag. 's Morgens moeten we eerst naar school.

's Middags heeft Marlene gekozen voor een cursus traditioneel weven. Deze cursus wordt gegeven door twee Maya vrouwen die, net zoals de meeste vrouwen in deze regio, zelf hun kleding weven. Met onze eerste zinnetjes Spaans en veel handen- en voetenwerk is het communiceren met de Maya-vrouwen leuk en voor beide partijen erg komisch. In deze regio wonen de Tz'utujiles indianen en zij spreken allemaal hun moedertaal, Quicheana. De oudste van de twee weefsters spreekt net zo weinig Spaans als ons en onderling spreken de vrouwen Quicheana, een dolle boel dus.

Er wordt deze middag de weefstoel opgezet voor een sjaal en aan het einde van de middag heeft Marlene al een heel stuk kunnen weven. Maandag en dinsdag wordt de weefcursus vervolgd.





Het opzetten van het weefgetouw.
Het voordeel van dit weefgetouw is dat het een klein pakketje is als je het bijelkaar vouwt.
Dus ideaal voor op de boot.

We gaan na het weven nog een stuk wandelen en 's avonds gaan we lekker eten bij een van de vele restaurants in San Pedro.

zondag 16 oktober 2016

Voetbalstadion in San Pedro, Guatemala

Vrijdag 16 september 2016

Positie Fronteras: 15°39.775 N 89°00.119 W
Na de les beklimmen we de berg achter het dorp San Pedro. We gaan naar het voetbalstadion. Het voetbalstadion ligt hoog boven het dorp. Van hieruit kijk je over het meer. Het opvallende is dat ze in San Pedro alleen een onderlinge competitie hebben. Ze spelen dus nooit tegen teams van andere dorpen. Ze hebben in San Pedro 2 klassen. Elke klasse heeft ongeveer 15 teams. Bijna iedere avond is er een wedstrijd en op zaterdag is het veld de hele dag bezet met de jeugd van San Pedro.

Wat verwacht je dan van een stadion voor onderlinge competitie in een arm land, wij niet veel.... Maar het tegenovergestelde is waar. Een stadion met aan twee zijden een overdekte tribune en kunstgras. Ongelooflijk. Van zo'n stadion dromen veel clubs in Nederland. We hebben aan verschillende mensen gevraagd hoe het gefinancierd is, maar niemand kan ons een antwoord geven.

Iedereen komt met de tuk-tuk naar het stadion. Het is namelijk een behoorlijke klim om daar te komen. Van hieruit heb je een mooi uitzicht over het meer. Wel belangrijk om geen bal over de afrastering te schieten.

Kunstgras en een overdekte tribune aan de korte zijde.

Overdekte tribune aan de lange zijde.

Het valt ons trouwens op dat sport in dit dorp erg belangrijk is. Naast het voetbalstadion hebben ze ook nog een sporthal waar voetbal en basketbal gespeeld wordt. Tevens zijn er plannen voor een nieuwe sporthal voor oa gymnastiek.

De jeugd voetbalt in de sporthal. Het is trouwens de eerste sporthal die wij gezien hebben in de Carieb.

We lopen via smalle straatjes terug naar het centrum van San Pedro. Overal zien we vrouwen weven. We maken dus geregeld een stop en kijken welk materiaal, welke technieken en wat zij maken. Mooi om te zien dat je zoiets kunt weven met zo weinig middelen.